新媒网 · 跨境数据社区

जागतिक जलविज्ञान दिन (२१ जून) "पाणी हे जीवन आहे", पण या जीवनाच्या स्रोताचा अभ्यास म्हणजेच जलविज्ञान! दरवर्षी २१ जून रोजी जागतिक जलविज्ञान दिन साजरा केला जातो. हा दिवस पाण्याच्या अभ्यासाला समर्पित आहे. ज्याला आपण ‘हायड्रोलॉजी’ म्हणतो. पृथ्वीवरील पाण्याच्या प्रवाहांची, साठ्यांची, वितरणाची आणि त्याच्या परिणामांची शास्त्रीय पद्धतीने अभ्यास करणाऱ्या या शाखेचा उद्देश केवळ अभ्यास नाही, तर भावी पिढ्यांसाठी पाण्याचा योग्य वापर सुनिश्चित करणंही आहे. हायड्रोग्राफी म्हणजे पृथ्वीवरील नद्यांचे, सरोवरांचे, समुद्रांचे आणि इतर जलसाठ्यांचे मोजमाप, नकाशे तयार करणे आणि त्यांचे भौगोलिक वर्णन करणे. हे विज्ञान विशेषतः नेव्हिगेशन, सागरी वाहतूक, खनिज शोध, मासेमारी, जलसंपत्ती नियोजन यासाठी वापरले जाते. २००५ मध्ये IHO (International Hydrographic Organization) ने या दिवसाची स्थापना केली. याच वर्षी संयुक्त राष्ट्र महासभेने २९ नोव्हेंबर २००५ रोजी महासागर व समुद्र कायदा स्वीकारून या दिवसास मान्यता दिली. हा दिवस प्रथम २००६ मध्ये साजरा करण्यात आला. विशेष बाब म्हणजे IHO ची स्थापना २१ जून १९२१ रोजी झाली होती, म्हणून हा दिवस निवडण्यात आला. हायड्रोग्राफीचे कार्य आणि महत्त्व:- नेव्हिगेशनसाठी सुरक्षित मार्गदर्शन: हायड्रोग्राफीमुळे समुद्रातील धोके, खोल आणि उथळ भाग, वाहत्या प्रवाहांची दिशा यांची अचूक माहिती मिळते. महासागर चार्ट तयार करणं: याच शास्त्रीय माहितीच्या आधारे सागरी नकाशे तयार केले जातात, जे ९५,००० मैल किनारपट्टी आणि ३.६ दशलक्ष नॉटिकल मैल पाण्याचे क्षेत्र व्यापतात (यूएसमध्येच). समुद्रतळाचे बांधकाम: समुद्रात पायाभूत सुविधा उभारण्यासाठी, पाइपलाइन टाकण्यासाठी हायड्रोग्राफीचा मोठा उपयोग होतो. पर्यावरणीय अभ्यास: मासेमारी क्षेत्र, सागरी जीवसृष्टीचं संरक्षण यासाठीही या विज्ञानाचा उपयोग होतो. दरवर्षी International Hydrographic Organization (IHO) एका विशिष्ट वार्षिक थीमनुसार कार्यक्रम आयोजित करते. यामध्ये कार्यशाळा, चर्चासत्रं, शैक्षणिक उपक्रम आणि प्रदर्शनांचं आयोजन होतं, ज्यामध्ये जगभरातील जलशास्त्रज्ञ, नौदल अधिकारी आणि संशोधक सहभागी होतात. जागतिक जलविज्ञान दिन केवळ एक वैज्ञानिक दिन नाही, तो मानवतेच्या सुरक्षिततेचा आणि विज्ञानाच्या सखोलतेचा उत्सव आहे. समुद्राच्या अथांग गूढतेमध्ये शिस्तबद्ध माहितीचा प्रकाश टाकणारे हे विज्ञान भविष्यातील सागरी विकासाच्या दृष्टीने अत्यंत महत्त्वाचं ठरत आहे. "पाण्याच्या पृष्ठभागाखाली जे लपलेलं आहे, त्याचा नकाशा काढणं हे फक्त वैज्ञानिक काम नाही ते भविष्य घडवण्याचं काम आहे!" श्रीकांत अ. जोशी (आणि क्रिएटिव्ह टीम) माजी आमदार मराठवाडा पदवीधर मतदार संघ #shrikantjoshi #shrikantjoshi_official #worldwaterscienceday #jagatikjalvidnyandin #savewater #cleanwater